In 2015 is het 90 jaar geleden dat de voorloper van hûs en hiem werd opgericht. In het jaar 1925 volgden de ontwikkelingen zich snel achter elkaar op. Er dienen zich verschillende data aan waarbij stil kan worden gestaan bij dit jubileum. Een datum voor de viering in 2015 is nu nog niet vastgesteld.
Op initiatief van de commissaris der koningin in de provincie Friesland, mr. P.A.V. baron van Harinxma thoe Slooten, hield A. Baart, architect te Leeuwarden, op 15 juni 1925 een lezing over het onderwerp: `Ontsiering van stad en land door minder gelukkige bouwpraktijken en de middelen, die ter verkoming daarvan kunnen worden aangewend’. Het doel van deze lezing, waarvoor alle gemeentebesturen in Friesland waren uitgenodigd, was om in navolging van enige andere provincies ook in Friesland een commissie in te stellen, die adviezen zou kunnen uitbrengen over bouwontwerpen die bij haar ingediend werden.
Mede namens het College van Gedeputeerde Staten werd door de commissaris der koningin een rondschrijven aan de gemeentebesturen gericht met het verzoek om mede te werken bij het opnemen van een welstandsbepaling in de gemeentelijke bouwverordeningen. Deze had tot doel om aan het verlenen van een bouwvergunning de voorwaarde te verbinden, dat `het gebouw met alles wat daarbij hoorde, noch op zichzelf, noch in verband met de omgeving, aanstoot zou kunnen geven’. Verschillende gemeenten voegden daarop een welstandsbepaling aan de bouwverordening toe en verleenden hun medewerking bij het tot stand komen van de adviescommissie.
Op 23 september 1925 werden op voordracht van de commissaris der koningin door Gedeputeerde Staten voor een periode van drie jaren de eerste leden van de adviescommissie benoemd. De naam werd: `Provinciale Friesche Adviescommissie ter wering van inbreuk op de schoonheid van stad en land’. Er was onmiddellijk een redelijk aantal gemeenten dat bouwplannen ter beoordeling inzond.
Op 23 oktober 1925 werd de eerste algemene vergadering gehouden in het provinciehuis te Leeuwarden. Het reglement en de algemene werkwijze van de werkvergaderingen werden toen vastgesteld.
zie verder: historie hûs en hiem