De Boer & De Groot geeft de Raadshuisbrug haar karakter terug
De Boer & De Groot civiele werken is een Fries familiebedrijf met jarenlange ervaring in beton- en waterbouw. Met aandacht, vakmanschap en plezier werkt het team dagelijks aan projecten op de grens van land en water, van nieuwe constructies tot restauraties met karakter.
De Raadshuisbrug is zo’n project: technisch uitdagend en historisch waardevol. Een hecht team van projectleiders, ijzerwerkers, schilders en werkvoorbereiders werkt eraan met trots en precisie. Ieder in zijn eigen kracht. In deze blog spreken we met projectleider Lilian Fopma, werkvoorbereider Joppe Kortleve en ijzerwerkers René en Hilbrand.
Joppe Kortleve werkt als werkvoorbereider bij De Boer & De Groot. Zijn achtergrond in de scheepsbouw leerde hem om te werken met staal, gevoel en gezond verstand. Geen standaardoplossingen, wel vakwerk. Bij restauraties draait het voor Joppe niet om vernieuwen, maar om begrijpen hoe iets ooit gemaakt is en dat met net zoveel precisie en zorg terug te brengen.
Het proces vooraf
De Raadhuisbrug uit 1878 is een rijksmonument en ligt binnen het beschermd stadsgezicht van Harlingen. Voorafgaand aan de restauratie is, in samenwerking met bureau Penta Architecten, een zorgvuldig plan opgesteld. In overleg met hûs en hiem en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is gekeken naar materiaalgebruik, vormgeving én kleur.
Het kleuronderzoek bleek geen eenvoudige opgave: bij een eerdere restauratie rond 1980 was de brug grotendeels vernieuwd, waardoor sporen van de oorspronkelijke kleuren grotendeels waren verdwenen. Op basis van historische zwart-witfoto’s en vergelijkbare objecten in Harlingen werd uiteindelijk gekozen voor een kleurstelling die zowel historisch verantwoord is als goed past in de huidige omgeving. Hûs en hiem en de RCE adviseerden over deze keuzes, waarbij steeds de vraag centraal stond: welke periode wil je zichtbaar maken – en welke sfeer past het beste bij de brug zoals die nu beleefd wordt?
Restauratie in volle gang
Met het uithijsen van de brug op 25 september 2024 ging de restauratie van de Raadshuisbrug van start. De iconische draaibrug wordt volledig onder handen genomen. Een klus in opdracht van de gemeente Harlingen, in samenwerking met de Monumentenstichting.
Ook hûs en hiem was bij de restauratie betrokken. In de voorbereidingsfase dachten we mee over het herstel van de brug in relatie tot haar historische waarde en ruimtelijke betekenis voor Harlingen. We adviseerden de gemeente en Monumentenstichting Harlingen bij keuzes die bijdroegen aan het behoud van de authenticiteit van de brug. Zo hielpen we mee om dit stuk erfgoed technisch én visueel toekomstbestendig te maken.
Na demontage is de brug naar het terrein van De Boer & De Groot gebracht, waar een team vol gepassioneerde vakmensen werkt aan het herstel van de constructie, het bewegings- en opzetwerk en de klinkverbindingen. Alles wordt gereviseerd, opnieuw opgebouwd en waar nodig op passende wijze vervangen.
Snappen wat ze toen bedacht hebben
“De brug is helemaal uit elkaar gehaald. Alles is gestript, gelabeld en genummerd,” vertelt Joppe.
En dat is millimeterwerk. “Het ‘wat’ stond op papier maar het ‘waarom’ niet. Maar dat heb je soms wel nodig.” “Je moet snappen wat ze toen bedacht hebben. Dan moet je het gewoon goed aanvoelen en logisch nadenken.”
Oud werk met vakmanschap herstellen
Bij de restauratieafdeling van De Boer & De Groot draait het niet om vernieuwen, maar om het respectvol herstellen van de oorspronkelijke kwaliteit. Wat ooit doordacht is opgebouwd, verdient ook diezelfde aandacht bij het herstel en behoud.
“Bij restauratie draait alles om keuzes: wat herstellen we en wat laten we bewust zoals het is? De stelregel is helder: zo weinig als mogelijk, zo veel als noodzakelijk. Voor deze brug werkten we een plan uit waarbij het gietijzeren hart tussen de liggers werd verwijderd. Daarmee werd het zwakste punt van de brug zichtbaar: zware corrosie op moeilijk bereikbare plaatsen. Dankzij deze ingreep konden we ook daar conserveren en de kwaliteit voor de toekomst borgen. Het bijzondere is dat dit hart later opnieuw kan worden gemonteerd” vertelt Lilian.
Kleur bekennen in Harlingen
De kleur van de brug werd aangepast. Een gevoelig punt, want veel Harlingers kennen de brug als wit.
“Het is een andere kleur dan mensen gewend zijn. Maar het is goed onderbouwd en het klopt met de geschiedenis.” En dat is belangrijk:
“Het achterhalen van de originele kleuren is een ware ontdekkingstocht. Tekeningen, schilderijen, foto’s, prentbriefkaarten en krantenartikelen vertellen talloze verhalen over de brug – maar vrijwel altijd in zwart-wit. De kunst is om de juiste balans te vinden tussen de omgeving, de historie van de brug, en bovenal, haar eigen verworven identiteit.”
Dat heeft wat, dat heeft karakter
Ook ijzerwerkers René en Hilbrand werken maanden met hart en ziel aan de restauratie. René weet wat er op het spel staat:
“We hebben hier een stukje erfgoed bewaard. Dat moet je niet vervangen door iets makkelijks.”
Ook voor Hilbrand draait het om het behouden van het beeld en de beleving van de stad. “Dat is zó mooi, dat heeft wat. Dat heeft karakter. Een betonnen brug is goedkoper, maar maakt het er niet mooier op.”
En hij hoopt dat dat gevoel wordt doorgegeven. “Ik zou het mooi vinden als jongere generaties ook leren: doe maar mee. Het zou toch mooi zijn als die passie niet bij ons ophoudt?”
Trots die vanzelf spreekt
Soms zit trots niet in wat je zegt, maar in wat je achterlaat. Voor Lilian, Joppe, René en Hilbrand is dat een brug die weer klopt. Technisch, visueel en in gevoel.
“En als ik over 10 jaar met mijn kinderen over deze brug loop, is het tóch ook mooi om te kunnen zeggen dat dit stuk staal mijn werk is” zegt René.
Raadshuisbrug terug op haar plek
Na negen maanden zorgvuldig restaureren is de brug op 25 juni 2025 weer teruggeplaatst op haar vertrouwde plek in Harlingen. Wat in september 2024 begon met het uithijsen van het rijksmonument, resulteert nu in een brug die klaar is voor de toekomst en trouw blijft aan het verleden.
Dankzij technisch vakmanschap en oog voor historische details is de authenticiteit van de oorspronkelijke draaibrug uit 1878 behouden gebleven.
“Wat deze restauratie zo bijzonder maakt, is dat de brug volledig handbediend is gebleven. Precies zoals men dat anderhalve eeuw geleden heeft bedacht. Deze fraaie, gelijkarmige draaibrug heeft, dankzij de inzet en steun van het volledige projectteam (waaronder de gemeente Harlingen en de Monumentenstichting), haar oorspronkelijke identiteit heeft behouden. Daarmee behoren de monumentale bruggen in Harlingen, mét hun unieke bediening, tot ons immaterieel erfgoed!” vertelt Lilian.
100 jaar advisering over de schoonheid van Fryslân
De Adviescommissie van hûs en hiem staat al 100 jaar voor omgevingskwaliteit en het behoud van de Friese identiteit in erfgoed en architectuur. In deze reeks interviews geven we een podium aan vaklieden zoals Lilian, Joppe, Renee en Hilbrand, die met hun expertise en passie bijdragen aan het bewaren van historische schoonheid.
Wil je meer bijzondere restauraties zien? Volg onze serie ‘Meesters in Ambacht’ en ontdek het verhaal achter vakmanschap in Friesland.