Houttovenaar Hugo Landman herstelt molen De Olifant met liefde voor oud hout en precisie
In Burdaard, bij molen De Olifant, hoor je vandaag het geluid van schaven en meten. Restauratievakman Hugo Landman staat naast de enorme houten vijzel en glimlacht. “Ik ben altijd al gek geweest op oude gebouwen,” vertelt hij. “Als het maar oud is, dan vind ik het mooi. Een molen, een stadhuis, een kerk. Voor mij zijn ze allemaal even waardevol om aan te werken.”
Hugo werkt al sinds 1975 in het restauratievak. Hij startte bij Jurriëns Noord en groeide door tot een vaste kracht binnen Friso Bouwgroep. Wat hem zo trekt in dit ambacht? Dat is simpel:
“Je maakt iets met je handen. Je lost problemen op waar mensen vroeger óók al hun hoofd over gebroken hebben. En als het allemaal weer past en draait zoals het moet, dan geeft dat een prachtig gevoel.”
Over Friso Restauratie
Friso Restauratie is onderdeel van de Friso Bouwgroep en werkt door heel Noord Nederland aan het behoud van erfgoed. Met liefde voor het vak en respect voor originele technieken worden kerken, molens, stadhuizen en andere monumentale gebouwen vakkundig gerestaureerd. Hout, steen, constructie of detail: elk onderdeel krijgt de aandacht die het verdient. De kracht van Friso zit in de combinatie van modern vakmanschap, traditionele technieken en teams die graag samenwerken aan bijzondere projecten. Zo blijft de geschiedenis niet alleen bewaard, maar krijgt ze ook nieuw leven voor de generaties van morgen.
Een unieke opdracht in Burdaard
Bij De Olifant werkt het team aan iets bijzonders: drie nieuwe schroefbakken.
“Er zijn bijna geen molens in Nederland met drie schroefbakken. Dat maakt het uniek. Je kunt hier niet vanaf een standaard tekening werken. Alles meten we ter plekke in. Het is eigenlijk een grof horloge: als één kam niet mooi op steek staat, draait de molen niet goed. Het komt op de honderdste millimeter nauwkeurig.”
In de werkplaats wordt straks alles uitgewerkt op een grote tekening. De houten schroeven, die al in de 16e eeuw bestonden, maakt Hugo nog altijd op vrijwel dezelfde manier als vroeger. “Alleen gebruiken we nu elektrisch gereedschap,” zegt hij lachend.
De toren van Bolsward – kroon op het werk
Vraag Hugo naar zijn trots en zijn ogen lichten op. “De stadhuistoren van Bolsward… dat was echt de kers op de taart.”
Vijf jaar geleden werd de volledige toren, plank voor plank, uit elkaar gehaald. Niets paste meer, en de toren stond veertig centimeter uit het lood. Met oude technieken en een slimme basismal werd alles opnieuw ingemeten. “Als je het digitaal doet, kun je het bijna niet uitleggen aan je collega. Op een mal kun je alles aanwijzen. Dat deden ze in 1600 ook al zo.”
De toren is een achtkant, maar niet één zijde is precies gelijk. Toch werd alles passend gemaakt. “Hij staat nu weer kaarsrecht. En als je door Bolsward loopt, gaan je ogen automatisch naar die toren. Dat geeft een trots gevoel.”
Voorafgaand aan de restauratie aan de stadhuistoren heeft hûs en hiem samen met de collega’s van de RCE, uitgebreid over het plan en de gekozen aanpak geadviseerd. Met hun kennis van erfgoed gaven ze gericht advies, zodat zoveel mogelijk originele details van de oorspronkelijke houten draagconstructie van de toren behouden konden blijven. Een kleine, maar waardevolle schakel in het herstellen van dit bijzondere gebouw.
Ambacht doorgeven aan een nieuwe generatie
Hugo werkt graag met jongeren in het vak. Zo loopt er een jongen van 25 met hem mee. “Bezeten van oude technieken. Prachtig om hem die fijne kneepjes te leren. We moeten het doorgeven, want zij zijn straks aan de beurt.”
Naast molens en stadhuizen werkte Hugo ook aan diverse rijksmonumenten, onder andere in het Groningse aardbevingsgebied. “Het is een heel scala aan werk. Het verveelt nooit.”
Een vak dat altijd blijft trekken
Waar zijn liefde voor het vak begon? “Als kind wilden anderen brandweerman worden, maar ik wilde timmerman worden,” lacht Hugo. “Mijn oom kon van oud materiaal altijd weer iets moois maken. Dat fascineerde me enorm. En nu, bijna 61 jaar, vind ik het nog steeds het mooiste wat er is.”
Of het nu gaat om het drogen van oud hout dat verrassend genoeg toch nog te redden is, of het nauwkeurig opbouwen van een scheve toren: Hugo ziet het vak als een kunst op zich. “Je creëert iets. En als je dan kunt laten zien: ‘Dit hebben wij gemaakt’, dan is dat prachtig.”
100 jaar advisering over de schoonheid van Fryslân
De Adviescommissie van hûs en hiem staat al 100 jaar voor omgevingskwaliteit en het behoud van de Friese identiteit in erfgoed en architectuur. In deze reeks interviews geven we een podium aan vaklieden zoals Hugo Landman die met hun expertise en passie bijdragen aan het bewaren van historische schoonheid.
Wil je meer bijzondere restauraties zien? Volg onze serie ‘Meesters in Ambacht’ en ontdek het verhaal achter vakmanschap in Friesland.